Motywacja to zespół
wyznaczników
ukierunkowanych na wyznaczone cele.
Do
powstania procesu motywacyjnego muszą być spełnione dwa
warunki:
1. Wynik czynności musi być
doceniany przez człowieka jako użyteczny.
2. Człowiek
musi żywić
przekonanie, że możliwość osiągnięcia
przez niego wyniku jest wyższa
niż zero.
Procesy
motywacyjne cechują dwie właściwości
:
=> kierunek - zmierzanie do określonych celów, jeśli
są to cele dodatnie, oraz unikania tych, które
oceniane są jako ujemne.
=> natężenie
- charakteryzuje ją siła,
wielkość i intensywność
*
motyw jest tym silniejszy, im trudniej jest skłonić człowieka do zaprzestania działalności. Silny motyw
to taki, który eliminuje inne.
*
im intensywniejsze są
motywy, tym większa jest energia umożliwiająca
zdolności zdolności
do wysiłku, szybkość działania i odporność na
zmęczenie.
*
wskaźnikiem wielkości motywu
jest poziom aspiracji, czyli poziom, który człowiek
w danej dziedzinie osiąga lub pragnie osiągnąć.
Pierwsze
prawo Yerkesa-Dodsona:
W miarę wzrostu motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu, a następnie zaczyna spadać.
Drugie prawo Yerkesa-Dodsona:
Im łatwiejsze zadanie, tym lepsze osiągamy wyniki przy dużym natężeniu motywacji, im zaś zadanie jest trudniejsze, tym dla sprawności działania korzystniejsze jest niewielkie natężenie motywacji.
Zwiększenie
motywacji:
- Deklaracja innym tego, co mamy zrobić. Czyniąc to, angażujemy
własne ja. Niepodjęcie działania,
bądź niewykonanie
zadeklarowanego zadania może wywołać w
nas dysonans - nieprzyjemne napięcie
- wynikający z niezgodności tego co
zapowiedzieliśmy, że zrobimy (działanie)
z tym co robimy (brak działania). Zaistniałe
napięcie motywuje nas do jego usunięcia.
Najkorzystniejsze dla nas jest podjęcie działania.
Jeżeli tego nie zrobimy, może
ucierpieć nasza samoocena oraz nie będziemy
w stanie usunąć dysonansu,
gdyż mamy świadków naszego
niepowodzenia.
- Analiza celów. Podstawowa
czynność. Jeśli wiemy, co jest dla
nas naprawdę ważne i na czym nam zależy, łatwiej
nam jest się za to zabrać. Jeżeli
dane zadanie jest dla nas bardzo istotne, może to wzbudzić w
nas motywację wewnętrzną,
czyli tendencję do podejmowania i kontynuowania działania
ze względu na samą treść tej aktywności. Oznacza to, że
samo działanie będzie dla nas ważne i
nagradzające, a zewnętrzna nagroda będąca konsekwencją
tego działania odegra mniejszą rolę.
- Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu. Łatwo jest zaplanować
sobie przyjemną nagrodę za wykonanie zadania.
Motywuje to również do
pracy, ponieważ kieruje nasze myśli na oczekiwaną
nagrodę, a nie na trudy podejmowanego działania.
Pozytywne myśli i uczucia względem nagrody mogą
zostać przeniesione na myśli i uczucia względem
działania. Działanie, które początkowo
było nieprzyjemne, może stać się dla
nas czymś pozytywnym.
- Wizualizacja celu - twórcze wykorzystanie wyobraźni. Dobrze jest
wyobrazić sobie, co ma zostać zrobione, co chcemy
osiągnąć. Dzięki
wizualizacji możemy przekształcić
abstrakcyjny cel w żywy, realny obraz.
- Analiza negatywnych konsekwencji niezrealizowania
celu. Negatywne konsekwencje są
swego rodzaju stratą, a ludzie nie lubią tracić. Świadomość tego, że nie podejmując
danego działania narażamy się na
pewną stratę może
zachęcić nas do podjęcia
tego działania i uniknięcia owej straty.
- Analiza pozytywnych konsekwencji zrealizowania
celu. Świadomość tego, jakie korzyści możemy
mieć z podjęcia działania,
a zarazem co stracimy (nie doświadczymy tych
pozytywnych konsekwencji) może mieć wpływ
motywujący.
- Gwarancja 5 minut - najtrudniejszy jest pierwszy
krok, trzeba po prostu zacząć. Pierwsze 5 minut jest najważniejsze,
jeśli już coś
zaczniemy robić, łatwiej jest to
kontynuować. Jeśli rozpoczęcie
działania będziemy ciągle
odkładać na później (o kolejne 5
minut itd), to prawdopodobnie nie wykonamy go w ogóle.
- Rozpoczęcie zadania od czegoś prostego. Jeżeli zaczniemy
od czegoś prostego, bardzo prawdopodobne, że na
początku naszego działania osiągniemy
sukces, a to zachęci nas do dalszej pracy. Jeśli
zaczniemy od czegoś trudnego, możemy ponieść porażkę, która zniechęci
nas do kolejnych działań.
- Metoda szwajcarskiego sera - duże zadanie do
wykonania, to duży kawałek sera bez dziur. Z
tego zadania można wyodrębnić
mniejsze zadania, które są
proste, mechaniczne i zajmują nie więcej
niż 5-10 minut. W wolnych chwilach można
zacząć od wykonywania właśnie
tych zadań (zawsze można znaleźć kilka wolnych minut w ciągu
dnia, po co je tracić?). Pracując tą
metodą, w końcu przekonamy się, że duże
zadanie ("duży kawałek sera") stanie
się serem szwajcarskim, który ma więcej
dziur niż sera. Dziury te to już
wykonane małe zadania.
- Podniesienie znajomości przedmiotu. Łatwiej zabrać się do robienia czegoś, o czym dużo wiemy, bo wtedy zadanie nie wydaje się takie trudne. To samo zadanie dla kompletnego laika w danej dziedzinie może jawić się jako niewykonalne, co zniechęci go do działania. Znajomość przedmiotu umożliwia lepszą organizację działania, pozwala na wydzielenie z dużego zadania mniejszych (patrz: punkt poprzedni), które można szybko wykonać, dzięki czemu efektywniej wykorzystujemy czas i nasze umiejętności. Wszystko to uprawdopodabnia sukces, a chętniej zabieramy się za to, co kończy się pozytywnie.